Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc tạo môi trường cho nghệ sỹ sáng tạo

Ở Việt Nam, quyền tác giả là một lĩnh vực phức tạp, còn mới mẻ nhưng các quy định pháp luật Việt Nam và các điều ước mà Việt Nam tham gia về quyền tác giả cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu bảo hộ quyền tác giả nói chung và quyền tác giả âm nhạc nói riêng.

Tuy nhiên hiện nay, nạn xâm phạm quyền tác giả âm nhạc vẫn đang diễn ra trên nhiều lĩnh vực và ngày càng phức tạp, tinh vi hơn, với những “chiêu trò” khó lường, vừa gây thiệt thòi về vật chất, vừa ảnh hưởng đến tinh thần và sức sáng tạo nghệ thuật của các nghệ sỹ.

Muôn hình vạn trạng xâm phạm bản quyền

Thời gian gần đây, một số ca sỹ phản ánh tình trạng ca khúc, MV đăng tải trên nền tảng số đột nhiên bị đánh dấu vi phạm bản quyền, mà khi hỏi các nhạc sỹ – chủ sở hữu của tác phẩm, thì các nhạc sỹ cho biết, họ không ủy quyền cho bất cứ tổ chức/cá nhân nào xử lý vi phạm bản quyền tác giả nếu chưa xin phép, trả tiền tác quyền sử dụng tác phẩm. Điều này đã gây khó khăn không nhỏ về mặt pháp lý cũng như thời gian để các ca sỹ lấy lại các sản phẩm của mình.

Một tình trạng khác là một số nhạc sỹ vô tình có những hợp đồng ủy quyền không nên có làm ảnh hưởng tới quyền lợi của chính mình, đồng thời gây khó khăn cho đơn vị đã được ủy quyền quản lý và bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan để xử lý những vấn đề liên quan đến tác phẩm ở tất cả các lĩnh vực, các nền tảng phát hành. Như trường hợp của nhạc sỹ Bảo Chấn mới đây là một ví dụ.

Nhạc sỹ Bảo Chấn đã ký hợp đồng ủy quyền quản lý toàn bộ các tác phẩm cho Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC). Tuy nhiên, đầu tháng 3/2021, ông lại ký Hợp đồng ủy quyền với một đơn vị khác là Công ty Cổ phần Thương mại và dịch vụ truyền thông Bihaco (BH Media). Tuy nhiên, khi phát hiện BH Media không thực hiện đúng những gì đã thỏa thuận với ông, nhạc sỹ Bảo Chấn đã quyết định hủy hợp đồng ủy quyền với đơn vị này, đồng thời gửi thư đến VCPMC xác nhận rằng ông vẫn liên tục và tiếp tục ủy quyền quản lý quyền tác giả toàn bộ các tác phẩm của ông cho VCPMC. Nhạc sỹ Bảo Chấn cũng đề nghị và ủy quyền cho VCPMC thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của ông nếu có bất cứ tổ chức hay cá nhân nào cố ý mạo nhận là đơn vị được ông ủy quyền hoặc chuyển giao.

Cũng liên quan đến bản quyền tác phẩm âm nhạc, ông Hoàng Tùng, con trai cố nhạc sỹ Hoàng Phương cho biết: “Cha tôi có 4 người vợ, khi ông qua đời, việc hưởng thụ quyền tài sản thuộc về tất cả những người vợ và các con của ông. Tuy nhiên, một trong những người thân đã đem bán một số tác phẩm của ông cho BH Media và hưởng lợi một mình, khiến cho việc phân chia tác quyền theo quyền thừa kế bị ảnh hưởng. Gia đình chúng tôi đã phải gửi đơn lên tòa án để xử lý vụ việc. Hiện chúng tôi đã yêu cầu bên Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam bảo hộ quyền tác giả và phân chia quyền tài sản theo tỷ lệ mà tòa án đã phán quyết”.

Nên thận trọng trước khi ký hợp đồng

Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu, bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản. Pháp luật về quyền tác giả đã trao cho tác giả quyền thực hiện độc quyền đối với các quyền này.

Ở Việt Nam quyền tác giả là một lĩnh vực phức tạp, còn mới mẻ nhưng các quy định pháp luật Việt Nam và các điều ước mà Việt Nam tham gia về quyền tác giả cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu bảo hộ quyền tác giả nói chung và quyền tác giả âm nhạc nói riêng.

Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều tổ chức, cá nhân đã lạm dụng những kẽ hở pháp lý, để biến mục đích phổ biến tác phẩm âm nhạc để phục vụ triệt để cho mục đích kinh doanh; khiến tác giả không chỉ thiệt thòi về vật chất mà còn ảnh hưởng đến tinh thần và sức sáng tạo. Thậm chí có tác giả, do sơ suất trong ký kết hợp đồng đã dẫn tới việc mất hẳn quyền sở hữu, quyền kiểm soát đối với chính tác phẩm của mình.