Thủ tướng: Có thể áp dụng cơ chế ‘bảo vệ bí mật quốc gia’ với dược liệu quý

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì hội nghị. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Trong phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương tìm các giải pháp khắc phục cho được những hạn chế, bất cập của ngành dược liệu cổ truyền Việt Nam; thống nhất những giải pháp để quyết tâm đưa ngành sản xuất dược liệu đi vào quỹ đạo phát triển mạnh mẽ, phát huy tiềm năng, lợi thế ngàn đời nay của đất nước.

Đánh giá cao lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương trong cả nước tham dự, theo dõi hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, điều này thể hiện sự quan tâm lớn của chính quyền các cấp đối với nền y học cổ truyền Việt Nam và phát triển vùng dược liệu để từ đó, vận dụng, triển khai tại địa phương mình, ngành mình.

Nhắc lại lịch sử trên 4 ngàn năm của đất nước, Thủ tướng cho biết, những văn bản chỉ đạo đầu tiên về phát triển dược liệu đã được ban hành từ thời nhà Lý, thế kỷ thứ X. Lịch sử đã ghi nhận cha ông ta từ Chu Văn An, Tuệ Tĩnh, Lê Hữu Trác đã ban hành những bộ sách quý để áp dụng y học cổ truyền, bảo vệ sức khỏe nhân dân. Điều này khẳng định đất nước Việt Nam ta có một truyền thống quý báu trong y học cổ truyền với nhiều loài cây thuốc quý.

Thủ tướng nêu rõ, trong giai đoạn phát triển mới, Nhà nước ta luôn xác định y học hiện đại kết hợp với y học cổ truyền. Với điều kiện tự nhiên đặc thù 3/4 là rừng, núi, đất nước ta có trên 5.000 cây thuốc quý có khả năng chữa bệnh. Đây là một lợi thế ở tất cả các địa phương trên cả nước để phát triển phục vụ nhân dân và tiến tới xuất khẩu đem lại nguồn thu cho nền kinh tế.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng nhấn mạnh, mục tiêu của hội nghị này nhằm nhận thức lại cho đúng; đồng thời tập trung hình thành chủ trương, biện pháp phát triển dược liệu Việt Nam thời gian đến cho phù hợp với tiềm năng dược liệu của đất nước.

Đặc biệt, hội nghị cần bàn cách khắc phục những hạn chế, bất cập trong lĩnh vực dược liệu như: Chưa phát huy được ở mọi vùng miền, chưa được quy hoạch phát triển theo chuỗi giá trị dẫn nên hiệu quả thấp; sản xuất manh mún, hiệu quả thấp; không có đầu ra bền vững; năng suất thấp, thất thoát lớn. Công tác chế biến còn bất cập, nhiều loại dược liệu quý có nguy cơ cạn kiệt. Ngoài ra, việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ dược liệu còn manh mún, sản phẩm còn nhỏ lẻ, chưa đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa và xuất khẩu.

Khẳng định chủ trương của Đảng, Nhà nước xác định y học cổ truyền là một kho báu để khai thác, phát huy tiềm năng lợi thế to lớn này, Thủ tướng cho rằng phát triển ngành dược liệu không chỉ có chỉ xóa đói giảm nghèo mà còn có thể mang lại sự giàu có cho một bộ phận người dân.

Thủ tướng chỉ đạo hội nghị ngoài đánh giá thực trạng cần đề xuất những chính sách, cơ chế để thu hút đầu tư, nhất là các doanh nghiệp tham gia nuôi trồng, chế biến dược liệu.

Thủ tướng nêu yêu cầu: Cần đặt vấn đề đầu tư, sản xuất loại dược liệu gì, ở đâu; cần coi dược liệu là sản phẩm quốc gia, áp dụng chính sách cơ chế đặc thù để khuyến khích.

Thủ tướng nêu vấn đề: Có thể coi dược liệu là nông nghiệp công nghệ cao được không để áp dụng chính sách phát triển dược liệu như đối với nông nghiệp công nghệ cao? Thủ tướng đề cập đến yêu cầu có thể áp dụng cơ chế bảo vệ bí mật quốc gia đối với những loại dược liệu quý hiếm của đất nước.

Thủ tướng đề cập đến yêu cầu có thể áp dụng cơ chế bảo vệ bí mật quốc gia đối với những loại dược liệu quý hiếm của đất nước. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Theo Bộ Y tế, Việt Nam được đánh giá là một quốc gia có tiềm năng lớn về dược liệu trong khu vực Đông Nam Á và trên thế giới. Thống kê của Viện Dược liệu cho thấy, tính đến nay đã ghi nhận 5.117 loài thực vật và nấm, 408 loài động vật và 75 loại khoáng vật có công dụng làm thuốc ở Việt Nam. Trong số đó, khoảng 70 loài có tiềm năng khai thác với tổng trữ lượng khoảng 18.000 tấn/năm, như Diếp cá (5.000 tấn), Cẩu tích (1.500 tấn), Lạc tiên (1.500 tấn), Rau đắng đất (1.500 tấn)…

Đặc biệt, Việt Nam sở hữu nhiều loài dược liệu quý, hiếm, đặc hữu như: Sâm Ngọc Linh, Ba kích, Châu thụ, Ngân đằng… Quá trình điều tra về tri thức bản địa đã tổng hợp được danh lục các loài cây thuốc từ cộng đồng các dân tộc và thu thập, sưu tầm được gần 1.300 bài thuốc dân gian trên cả nước. Những tri thức bản địa này là cơ sở quan trọng nhằm hỗ trợ cho việc sàng lọc, nghiên cứu phát triển sản phẩm phục vụ công tác phòng và chữa bệnh của nhân dân.

Đáng chú ý, thị trường tiêu thụ dược liệu, các sản phẩm dược liệu là rất lớn do thói quen và truyền thống phòng, chữa bệnh bằng y học cổ truyền của nhân dân. Hiện nay, không chỉ Việt Nam mà trên thế giới, với xu hướng “Trở về thiên nhiên”, việc sử dụng các thuốc từ dược liệu của người dân ngày càng tăng hơn do ít có những tác động có hại và phù hợp với quy luật sinh lý của cơ thể hơn so với thuốc hóa dược.

Tại Việt Nam, nhu cầu dược liệu trong nước khoảng gần 60 đến 80 nghìn tấn/năm, trong đó phần lớn là sử dụng trong sản xuất thuốc, thực phẩm chức năng, trong hệ thống khám chữa bệnh. Phần còn lại dùng cho một số lĩnh vực khác như để sản xuất mỹ phẩm, thực phẩm, hương liệu…và xuất khẩu.

Cũng theo đánh giá của Bộ Y tế, giá trị kinh tế đem lại từ việc nuôi trồng dược liệu cao hơn hẳn so với các loại cây lương thực khác (cao hơn gấp 5-10 lần trồng lúa). Thí dụ, trồng Đương quy có thể cho thu nhập từ 90-100 triệu đồng/ha/năm; cây Actiso thu nhập từ 60-80 triệu đồng/ha/năm, trong khi cây lúa chỉ từ 20 đến 40 triệu đồng/ha/năm. Vì vậy, phát triển dược liệu đang và sẽ là một hướng bền vững, ổn định nhằm góp phần xóa đói giảm nghèo cho nhiều vùng trong cả nước.

Trước thời điểm khai mạc hội nghị, sáng sớm 12/4, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã tới thị sát quy trình sản xuất, chế biến cao atiso tại Công ty TNHH một thành viên Traphaco Sapa, thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thăm Công ty TNHH MTV Traphaco Sapa. Ảnh:Thống Nhất/TTXVN

Atiso được coi là một loại dược liệu vàng đối với bà con tại Lào Cai nói chung, Sapa và huyện Bắc Hà nói riêng. Nguồn lợi kinh tế mà Atiso mang lại cho người trồng cao gấp 3 – 5 lần so với các cây lương thực khác. Quan trọng hơn, nó giúp bà con chuyển đổi thói quen canh tác, từ trồng tự phát sang chuyên canh có quy mô.

Traphaco Sapa là doanh nghiệp chuyên sản xuất và kinh doanh dược liệu, các sản phẩm từ dược liệu, thực phẩm; tiếp nhận chuyển giao công nghệ nuôi, trồng sản xuất, chế biến dược liệu và xuất nhập khẩu dược liệu, nguyên liệu sản xuất thuốc. Traphaco Sapa là cơ sở sản xuất nổi tiếng với sản phẩm cao Actiso Sapa có tác dụng chữa bệnh cao, đồng thời là nguyên liệu làm đẹp được người tiêu dùng tin cậy.

TTXVN tiếp tục cập nhật thông tin về hội nghị.