Triển khai nhiều giải pháp phòng, chống sạt lở ven sông

Tình trạng sạt lở ven sông những năm gần đây đã và đang trở thành nỗi lo thường trực đối với hàng trăm hộ dân trên địa bàn tỉnh Tây Ninh. Không chỉ cuốn trôi đất đai, làm hư hỏng hạ tầng giao thông, thủy lợi, sạt lở còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sinh kế và sự an toàn của người dân. Trước thực trạng đó, chính quyền địa phương tiếp tục triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm kiểm soát và từng bước đẩy lùi nguy cơ sạt lở.

Đời sống người dân bị ảnh hưởng

Sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây từ lâu được ví như “mạch máu” của tỉnh Tây Ninh, không những có vai trò quan trọng về giao thông thủy mà còn là nguồn cung cấp nước tưới tiêu cho hàng trăm ngàn hécta đất sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, những năm gần đây, tình trạng sạt lở, sụt lún ven sông diễn biến phức tạp, đe dọa trực tiếp đời sống và sinh kế của người dân.

Theo thống kê của Chi cục Thủy lợi tỉnh, từ đầu năm 2025 đến nay, toàn tỉnh đã xảy ra 12 điểm sạt lở, sụt lún nguy hiểm với tổng chiều dài khoảng 2.600m, diện tích đất bị mất khoảng 26ha. May mắn là chưa ghi nhận thiệt hại về người và tài sản lớn, song tình trạng này đã ảnh hưởng trực tiếp đến 302 hộ dân đang sinh sống ven sông. Nhiều đoạn đường giao thông nông thôn, bờ bao sản xuất và khu vực sinh hoạt bị hư hỏng, khiến cuộc sống người dân bị đảo lộn.

Tại xã Cần Giuộc, bà Nguyễn Thị Hà cho biết: “Đêm nào mưa lớn kèm triều cường dâng cao là cả gia đình tôi đều lo lắng. Đất sau nhà đã xuất hiện nhiều vết nứt, chỉ sợ sạt xuống sông bất cứ lúc nào. Chúng tôi phải di chuyển một phần tài sản đi nơi khác để phòng rủi ro”.

Không chỉ gây nguy hiểm cho các hộ dân, tình trạng sạt lở còn đe dọa nhiều tuyến đường liên xã, hệ thống kênh, mương thủy lợi và một số khu vực sản xuất tập trung. Tại xã Bình Đức, một đoạn bờ Bắc kênh Thủ Đoàn thuộc khu vực ấp 1 bị sạt lở, sụt lún với chiều dài hơn 50m, rộng khoảng 3m và lún sâu khoảng 1,5m, có nguy cơ sạt lở thêm trong thời gian tới.

Ông Lê Văn Bình (ngụ ấp 1, xã Bình Đức) chia sẻ: “Tình trạng sạt lở tại bờ Bắc kênh Thủ Đoàn đã kéo dài gần 2 tháng. Người dân rất lo lắng mỗi khi đi qua khu vực này, nhất là thời điểm triều cường dâng cao. Đây là một trong những tuyến đường chính kết nối xã Bình Đức với xã Thủ Thừa, nên việc sạt lở không chỉ gây khó khăn cho sinh hoạt mà còn tiềm ẩn mối nguy hiểm đối với các phương tiện lưu thông qua lại”.

Các chuyên gia đánh giá, nguyên nhân chính dẫn đến sạt lở ở ven sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây là do dòng chảy thay đổi, lưu lượng nước vào mùa mưa lớn, cùng với tác động của việc khai thác cát trái phép và sụt lún địa chất tự nhiên. Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu, triều cường dâng và tình trạng chặt phá cây ven sông cũng làm mất đi “lá chắn” tự nhiên.

Triển khai đồng bộ nhiều giải pháp

Trước thực trạng đáng lo ngại này, ngành chức năng tỉnh đã và đang triển khai nhiều giải pháp nhằm hạn chế sạt lở, bảo vệ an toàn cho người dân ven sông. Trong đó, giải pháp cấp bách là thường xuyên theo dõi, giám sát, cắm biển cảnh báo và di dời khẩn cấp các hộ dân ở khu vực nguy hiểm. Song song đó, tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền để người dân không xây dựng nhà cửa, công trình kiên cố sát mép sông, tránh nguy cơ thiệt hại khi sạt lở xảy ra.

Đáng chú ý, năm 2025, Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng Long An đang làm chủ đầu tư 11 công trình thuộc lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn, trong đó có dự án nạo vét sông Vàm Cỏ Tây và 10 dự án kè tại nhiều địa bàn trọng điểm như: kè chống sạt lở, ngăn mặn sông Vàm Cỏ Đông tại huyện Bến Lức; kè bảo vệ sông Vàm Cỏ Tây đoạn từ cầu mới Tân An đến Vịnh Đá Hàn (phường Long An); kè kênh Nước Mặn (xã Long Hựu); kè chống sạt lở bờ sông Vàm Cỏ Tây (phường Khánh Hậu); kè chống sạt lở phường Kiến Tường; công trình xử lý sạt lở bờ sông Cần Giuộc (xã Cần Giuộc); dự án nạo vét sông Vàm Cỏ Tây đoạn từ kênh Hồng Ngự đến ấp Bình Châu;...

Trong đó, 3 công trình kè đã hoàn thành 100% và đang thực hiện quyết toán, gồm: kè bảo vệ bờ sông Vàm Cỏ Tây (đoạn từ cầu mới Tân An đến tiếp giáp kè Vịnh Đá Hàn); kè kênh Nước Mặn (bờ Đông, xã Long Hựu) và công trình xử lý sạt lở bờ sông Cần Giuộc (xã Cần Giuộc). 8 công trình còn lại dự kiến hoàn thành chậm nhất vào tháng 12/2025.

Theo Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng Long An, tổng kế hoạch vốn bố trí năm 2025 cho 11 công trình là hơn 246 tỉ đồng (vốn tỉnh hơn 62 tỉ đồng, vốn Trung ương hơn 184,3 tỉ đồng). Đến nay, đã giải ngân hơn 79,3 tỉ đồng (đạt 32,19% kế hoạch vốn). Dự kiến, đến cuối quí III đạt 50,5% và đến cuối quí IV sẽ đạt 100% kế hoạch vốn.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Hữu Phương cho biết, Sở đã phối hợp các địa phương rà soát, lập danh mục các điểm sạt lở nguy hiểm để kịp thời khoanh vùng, lên phương án xử lý. Tỉnh cũng kiến nghị Trung ương hỗ trợ vốn đầu tư các dự án kè chống sạt lở tại những khu vực trọng yếu nhằm bảo vệ dân cư và hạ tầng thiết yếu.

Tây Ninh còn chú trọng các giải pháp lâu dài như trồng cây bảo vệ bờ sông, quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác cát, ứng dụng công nghệ viễn thám và quan trắc để cảnh báo sớm nguy cơ sạt lở; lồng ghép nội dung phòng, chống sạt lở vào các chương trình xây dựng nông thôn mới, phát triển đô thị và thích ứng biến đổi khí hậu.

Nhiều ý kiến cho rằng, để bảo vệ bền vững, cần kết hợp giải pháp công trình và phi công trình. Giải pháp công trình là xây dựng hệ thống kè, nạo vét, gia cố bờ sông,... Giải pháp phi công trình là tái định cư an toàn, phục hồi rừng ngập mặn, trồng tre chắn sóng, quản lý quy hoạch ven sông,... Nếu chỉ trông chờ vào kè bê tông thì chi phí lớn nhưng hiệu quả chưa hẳn lâu dài nếu thiếu vành đai cây xanh tự nhiên.

Về phía người dân, ông Nguyễn Văn Khải (ngụ xã Bến Lức) chia sẻ: “Chúng tôi mong các dự án kè sớm hoàn thành để người dân yên tâm sinh sống, sản xuất. Nếu chỉ di dời tạm thì chưa bền vững, phải có giải pháp lâu dài mới giữ được đất, giữ được bờ sông”.

Sạt lở ven sông không chỉ là câu chuyện hạ tầng mà còn gắn liền với an sinh xã hội và phát triển bền vững. Tây Ninh xác định phòng, chống sạt lở phải gắn với quy hoạch tổng thể phát triển đô thị, nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Chỉ khi hài hòa giữa lợi ích kinh tế - xã hội - môi trường, mới bảo đảm cuộc sống ổn định lâu dài cho người dân ven sông.

Tình trạng sạt lở ven sông đang là thách thức lớn đối với phát triển bền vững của tỉnh Tây Ninh mới. Tuy nhiên, với sự chủ động vào cuộc của chính quyền, sự hỗ trợ của Trung ương và quyết tâm triển khai các dự án kè, nạo vét trọng điểm, tình hình đang từng bước được kiểm soát, để người dân ven sông yên tâm bám trụ và phát triển kinh tế trên mảnh đất quê hương./.