Kè ven sông - 'Lá chắn sinh thái' trước biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt với mưa, bão bất thường, triều cường dâng cao và xâm nhập mặn diễn biến phức tạp. Tỉnh Tây Ninh là địa phương có nhiều sông lớn, kênh, rạch chằng chịt và đang phải đối diện nguy cơ sạt lở ngày càng nghiêm trọng. Thực trạng này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống dân cư, sản xuất nông nghiệp (NN) mà còn đe dọa nhiều tuyến giao thông huyết mạch. Trước tình hình đó, tỉnh đã xác định việc đầu tư xây dựng các tuyến kè chống sạt lở là nhiệm vụ trọng tâm, vừa bảo vệ dân sinh, vừa bảo đảm phát triển bền vững.

Nhiều công trình đang dần "về đích"

Từ định hướng trên, nhiều công trình trọng điểm đã được khởi động. Thông tin từ Ban Quản lý dự án (BQLDA) Đầu tư xây dựng Long An, đơn vị đang làm chủ đầu tư 11 công trình thuộc lĩnh vực NN và phát triển nông thôn với tổng vốn hơn 2.108 tỉ đồng. Trong số này có DA nạo vét sông Vàm Cỏ Tây và 10 DA kè (kè chống sạt lở, ngăn mặn sông Vàm Cỏ Đông tại Bến Lức; kè bảo vệ sông Vàm Cỏ Tây đoạn từ cầu mới Tân An đến Vịnh Đá Hàn (phường Long An); kè kênh Nước Mặn (xã Long Hựu); kè chống sạt lở bờ sông Vàm Cỏ Tây (phường Khánh Hậu); kè chống sạt lở phường Kiến Tường; xử lý sạt lở bờ sông Cần Giuộc (xã Cần Giuộc); nạo vét sông Vàm Cỏ Tây đoạn từ kênh Hồng Ngự đến ấp Bình Châu,...).

Một số công trình đã "về đích" sớm, mang lại hiệu quả rõ rệt. Cụ thể, 3 DA gồm kè bảo vệ bờ sông Vàm Cỏ Tây (đoạn từ cầu mới Tân An đến tiếp giáp kè Vịnh Đá Hàn), kè kênh Nước Mặn (bờ Đông, xã Long Hựu) và công trình xử lý sạt lở bờ sông Cần Giuộc đã hoàn thành, đang trong giai đoạn quyết toán. 8 công trình còn lại dự kiến hoàn tất chậm nhất vào tháng 12/2025.

Trong số các DA, khu vực Vịnh Đá Hàn (phường Long An) được xem là “điểm nóng” về sạt lở nhiều năm qua. Tỉnh đã đầu tư xây dựng tuyến kè dài hơn 2km, chia thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 2 dài 1,2km, vốn hơn 140 tỉ đồng, khởi công năm 2023 và hoàn thành năm 2024, đã nhanh chóng phát huy hiệu quả trong việc ngăn chặn sạt lở, ổn định đời sống người dân. Riêng giai đoạn 1 dài 875m, kinh phí 178 tỉ đồng, khởi công từ năm 2021 nhưng đình trệ do vướng mặt bằng. Đến tháng 10/2024, khi khó khăn được tháo gỡ, DA tái khởi động và hiện đã đạt 95% khối lượng.

Ông Lê Văn Phương, đại diện Công ty TNHH Xây dựng và Khảo sát Công trình Thanh Tuấn - đơn vị thi công, cho biết: “Ngay khi được bàn giao mặt bằng, chúng tôi huy động tối đa nhân lực, thiết bị, đẩy nhanh tiến độ. Phấn đấu đến tháng 12/2025, công trình sẽ hoàn tất, bảo đảm chất lượng và an toàn tuyệt đối”.

Ông Đoàn Văn Thái (ngụ phường Long An) chia sẻ: “Ban đầu, gia đình tôi có chút lo lắng vì mất đất. Nhưng khi thấy đoạn kè hoàn thành, sạt lở không còn, nhà cửa, đường sá ổn định, chúng tôi hiểu công trình là vì lợi ích chung nên đều đồng thuận”.

Tiếp tục kiến nghị đầu tư ở những "điểm nóng" sạt lở

Ông Nguyễn Thanh Ngân - Phó Trưởng phòng Điều hành DA NN - BQLDA Đầu tư xây dựng Long An, nhấn mạnh: “Trong quá trình thi công các tuyến kè, Ban thường xuyên kiểm tra và đôn đốc đơn vị thực hiện bảo đảm tiến độ, chất lượng. Các tuyến kè ven sông không chỉ xử lý sạt lở cấp bách mà còn tạo hành lang an toàn lâu dài cho sản xuất và đời sống. Ban đang phối hợp các ngành, địa phương đẩy nhanh tiến độ, đồng thời chuẩn bị các DA tiếp theo theo đúng định hướng phát triển bền vững”.

Song song với các công trình đang triển khai, tỉnh đã kiến nghị Trung ương hỗ trợ gần 4.000 tỉ đồng từ nguồn vốn dự phòng và đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030 để thực hiện thêm 11 DA mới. Đây đều là các DA có quy mô lớn, trải rộng trên nhiều địa bàn như kè bờ Tây kênh Nước Mặn (xã Tân Lân), kè sông Bảo Định (phường Tân An), kè bảo vệ bờ sông Vàm Cỏ Tây (từ Trung tâm Bảo vệ sức khỏe đến kênh Vành đai), xử lý sạt lở bờ sông Cần Giuộc, kè chống sạt lở bờ kênh Thủ Thừa, kè bảo vệ phường Kiến Tường (đoạn còn lại), kè bảo vệ khu dân cư bờ Bắc sông Vàm Cỏ Tây (xã Mộc Hóa), kè chống sạt lở bờ sông Tầm Vu, kè chống sạt lở bờ kênh Dương Văn Dương, hay kè bờ Nam sông Vàm Cỏ Tây (đoạn qua Chùa Nổi),…

Không dừng lại ở đó, tỉnh còn kiến nghị đầu tư 2 công trình phòng, chống hạn, xâm nhập mặn là hệ thống kiểm soát mặn trên sông Vàm Cỏ và hồ chứa nước ngọt Thạnh An. Đây sẽ là nguồn bổ sung quan trọng, phục vụ cả sản xuất và sinh hoạt cho người dân trong mùa khô.

Có thể thấy, việc triển khai các DA kè ven sông không chỉ góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu, hạn chế sạt lở, ngăn mặn mà còn mang ý nghĩa bảo vệ an toàn tài sản, tính mạng người dân, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất NN và phát triển hạ tầng giao thông.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến khó lường, những công trình này không đơn thuần là hạ tầng kỹ thuật mà còn là “lá chắn sinh thái” vững chắc, mở ra cơ hội phát triển kinh tế - xã hội ổn định, bền vững cho Tây Ninh nói riêng và cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói chung./.